Қазақстанның экономикасында мемлекеттік сатып алу маңызды рөл атқарады. Бұл процесс бюджет қаражатын тиімді жұмсау қажеттілігін талап етеді. Алайда, зерттеу нәтижелері көрсеткендей, белгілі бір жерлерде әкімдіктердің жол жөндеу жобаларына қатысты заң талаптары сақталмай келеді.
Жолдардың тиімді жөнделуі елдің инфрақұрылымын дамыту үшін аса маңызды. Дегенмен, бюджет қаражатының мақсатсыз жұмсалуы, теріс пайдалануға әкеліп соқтырады. Бұл өз кезегінде, атқарушы органдардың арасында жауапкершілікті төмендетуге себеп болуы мүмкін.
Заңнаманың сақталмауы және мұндай жағдайлардың жиі кездесетіндігі, мемлекеттік сатып алу рәсімдеріне деген сенімділікті төмендетеді. Жеткізушілер мен мердігерлер арасындағы бәсекелестік деформацияға ұшырап, экономикаға теріс әсер етеді. Сондықтан, аталған мәселені шешу үшін саладағы жұмыстарды қайтадан қарап шығу қажеттілігі туындайды.
Жол жөндеу жұмыстарындағы бағаларды салыстыру
Инфрақұрылымдық жобалардың қаржыландыруы көбінде мемлекеттік бюджеттен жүзеге асырылады. Дау туғызатын мәселе – бұл жобалардың бағасын белгілеу. Соңғы зерттеу нәтижелері бойынша, аймақтық әкімдіктердің өткізіп отырған тендерлерінде ұсынылған бағалар арасында айтарлықтай айырмашылықтар байқалады.
Кейбір бағыттар бойынша шығындардың көтерілуі, әсіресе, сапасыз жұмыстарды орындау кезінде, азаматтар тарапынан наразылық тудырады. Мұндай жағдайда, бюджеттік қаражаттың шығындарының қаншалықты тиімді жұмсалып жатқаны туралы қорытындылар жасау қиын. Қаражаттың игерілуі тек жолдардың сапасына ғана емес, сонымен қатар тұрғындардың өмір сапасына да тікелей әсер етеді.
Зерттеу барысында анықталған мәлеметтер, әкімдіктердің болуы мүмкін тендерлік асыра бағалаулары инвестициялық жобалардың сапасына әсер етпейтіндігін көрсетеді. Аталған мәселені шешу үшін, азаматтық қоғам мен мемлекеттік құрылымдар арасында ашықтық және ақпарат алмасуды қамтамасыз ету қажет.
Әкімдіктердің шығындарды қалай ақтауына талдау
Жалпы, мемлекеттік сатып алу процедуралары шеңберінде бюджет қаражатын жұмсаудың әділдігіне қатысты зерттеу жүргізу маңызды. Бұл процесс кезіндегі даулар сыбайлас жемқорлыққа ықпал етуі мүмкін, сондықтан әкімшілік жүйенің ашықтығын қамтамасыз ету керек.
Инфрақұрылым жобаларының қаржыландырылуы мен басқарылуында қателіктер мен асыра бағалау жиі кездеседі. Бұл мәселе шешім қабылдаудағы кемшіліктер мен тұрақты тексеруге қажеттілікті көрсетеді. Тексеру нәтижелері, сондай-ақ мемлекет тарапынан жүргізілген зерттеулер, нәтижесінде шығындардың не себепті өскенін анықтауға көмектеседі.
| Зерттеу тақырыбы | Қорытындылар |
|---|---|
| Мемлекеттік сатып алу процедуралары | Ашықтықтың жетіспеушілігі мен есеп берудің төмендігі |
| Шығындарды негіздеу жүйесі | Тексеру қажет, әртүрлі факторлар әсер етеді |
| Сыбайлас жемқорлық ықтималдылығы | Бақылаудың жеткіліксіздігі, жауапкершіліктің болмауы |
Осы мәселені шешу бағытында шаралар қабылдануы тиіс. Бюджеттік жоспарлау мен бақылау механизмдерін жақсарту сыбайлас жемқорлық пен шығындарды негізсіз арттыруды болдырмаудың тиімді жолы болып табылады.
Құқық қорғау органдарының қатынасы мен тексерулер
Қазақстан Республикасының заңнамасына сәйкес, мемлекеттік сатып алуларды жүргізу және бюджеттік қаражаттарды игеру маңызды аспектілер болып табылады. Бұл мәселелерде сыбайлас жемқорлыққа қарсы күрестің маңызы зор, себебі бюджет қаражатын тиімді пайдалану халықтың әлеуметтік инфрақұрылымын дамытуға әсер етеді.
Тексерулер барысында құқық қорғау органдары мемлекеттік сатып алу жұмыстарын жүзеге асыруда жүргізілген зерттеу нәтижелеріне сүйене отырып, дауларды шешуге талпынады. Сыбайлас жемқорлық әрекеттерінің болуы жағдайында, құқық қорғаушылар заң шеңберінде тергеу жүргізеді.
- Азаматтардың құқықтарын қорғау;
- Бюджет қаржысын тиімді пайдалану;
- Сыбайлас жемқорлыққа қарсы шаралар институттарын дамыту;
Сыбайлас жемқорлықтың алдын алу мақсатында, құқық қорғау органдарының зерттеу және тексеру жұмыстары қоғамдағы ашықтықты қамтамасыз ету үшін қажет. Бұл үрдіс, мемлекеттік инфрақұрылымды дамыту бағытындағы жұмыстардың сапасын арттыруға ықпал етеді.
- Заңнама нормаларын сақтау;
- Мемлекеттік сатып алу бойынша конкурстық рәсімдерді жүйелендіру;
- Қоғамдық бақылауды күшейту.
Сондықтан, құқық қорғау органдарының тексерулері мен әрекеттері мемлекеттік вирусын қайтару мен қоғамның сенімін арттыруда шешуші рөл атқарады.
Жол жөндеу жобаларын бақылаудың тиімді әдістері
Инфрақұрылымды дамыту еліміздегі экономиканың жетістігі үшін маңызды. Мемлекеттік сатып алуларды тиімді ұйымдастыру арқылы бюджет қаржысын үнемдеуге болады. Жобаларға талдау жасап, арнайы зерттеу жүргізу арқылы сыбайлас жемқорлық әрекеттерінің алдын алуға мүмкіндік туады.
Әкімдіктердің жауапкершілігін арттырып, қоғамдық бақылау механизмдерін енгізу – дау туғызатын мәселелерді қысқартудың жолы. Мониторинг жүйелері мен ашық ақпарат ұсыну арқылы тұрғындар мен қоғам белсенділері жобалардың орындалуын сараптай алады. Бұл үрдіс мемлекеттік қаржылардың дұрыс жұмсалатынына кепіл береді.
Сондай-ақ, жоба жүзеге асырылғаннан кейін қорытындыларды жариялау қоғамдық сенімді арттыруға ықпал етеді. Бюджет қаражатының тиімді жұмсалуы – экономиканың тұрақтылығын қамтамасыз етеді.Толығырақ ақпаратты https://halyq-uni-kz.com/ сайтынан табуға болады.
Сұрақ-жауап:
Қостанай облысындағы жолдарды жөндеудің құны не себепті көтерілген?
Қостанай облысындағы әкімдіктер жолдардың жөндеу құнын негізсіз көтергендігіне байланысты бірнеше себептер бар. Оның ішінде, мемлекеттік тендерлерде бәсекелестік деңгейінің төмендігі, үйлестіруші органдардың тарапынан бақылаудың жойылуы немесе жолдарды жөндеуге арналған сметалық құжаттардың сапасының нашарлығы жатады. Нәтижесінде, құрылыс компанияларының тоғызыншы пайызға дейін көтерілген бағалары, жолдардың сапасына кері әсер етіп келеді.
Бұл мәселе қалай шешілуі мүмкін?
Бұл мәселелерді шешу үшін мемлекеттік органдар мен құрылыс компанияларының арасында ашықтықты қамтамасыз ету қажет. Тендерлерде бәсекелестікті арттыру, сметалық құжаттарды мұқият тексеру, сондай-ақ, жөндеу жұмыстарын бақылау үшін тәуелсіз сарапшыларды тарту ұсынылады. Сонымен қатар, тұрғындарға жолдардың维修і туралы кері байланысты қамтамасыз ету маңызды, бұл жөндеу жұмыстарын уақытында тексеруге мүмкіндік береді.
Облыс тұрғындары бұл мәселеге қалай жауап берді?
Облыс тұрғындары әкімдіктердің жолдарды жөндеуге қатысты шешімдеріне реніш білдіруде. Көптеген тұрғындар жолдардың нашар жағдайы мен жөндеу жұмыстардың сапасыздығын сынға алып, әлеуметтік желілерде мәселені көтеруде. Олардың ұсыныстары мен пікірлері құрылыс компаниялары мен әкімдіктердің жауапкершілігін арттыра алады.
Қалайша жолдарды жөндейтін компанияларды бағалау жүйесі реттелу керек?
Жолдарды жөндейтін компанияларды бағалайтын жүйе түрлі критерийлер бойынша реттелуі тиіс. Мысалы, компаниялардың бұрынғы жұмыстарын, олардың сапасын, уақытында аяқтау қабілетін ескеру қажет. Мұнымен қатар, мемлекеттік органдар компаниялардың материалдары мен жұмыс стандарттарына талаптарын қатаңдатуы тиіс. Осының арқасында тұрғындардың сенімін арттырып, мемлекеттік қаржыны үнемдеуге мүмкіндік туындайды.
Мұндай мәселелер Қазақстанның басқа облыстарында да кездеседі ме?
Иә, мұндай мәселелер Қазақстанның түрлі облыстарында да бар. Кейбір өңірлерде жол жөндеу жұмыстарының сапасыздығы мен құнның негізсіз өсуі мәселесі байқалады. Бұл азаматтардың сенімін жоғалтуға және бюджет қаражатының тиімсіз пайдаланылуына әкеп соғуда. Сондықтан да әр өңірде жолдарды жөндеу сапасының мониторингін жүргізу маңызды.